Residentie Misiconi
In juni zijn de makers van de Vertelfabriek aan de slag gegaan met het onderzoek naar co-creatie in de praktijk. In de studio bij Joop Oonk van Misiconi in Rotterdam hebben zij een residentie gedaan.
Het thema dat centraal staat tijdens dit maakproces is de eenzaamheid binnen de beperking. Wat gebeurt er van binnen als jij af moet haken terwijl de groep door kan gaan? Hoe ga jij om met die eenzaamheid? En hoe kan de groep hiermee omgaan? Vragen zoals deze worden onderzocht in een poging ieders beperkingen te vieren, in plaats van buiten te sluiten.
Aan de hand van het hoofdthema van de komende voorstelling zijn zij op zoek gegaan naar de kern van co-creatie: hierbij blijkt reflectie op de vloer van essentieel belang. Zo wordt er op vloer geëxperimenteerd en vervolgens besproken wat wel en niet werkte voor iedere deelnemer. Wat is fysiek mogelijk? Hoe zien de beelden eruit? En steeds wordt er verder gebouwd op de antwoorden, waardoor een deinend ritme rustig wordt opgebouwd.
Ook bij de spelers valt deze manier van werken in de smaak. In plaats van dat zij slechts een uithangbord zijn dat wordt ingekleurd met de invulling van een regisseur, hebben zij autonomie om mede te bepalen welke dingen van belang zijn. Juist door ieders unieke lichaam en noden die daarbij komen kijken. Maar vooral ook door de unieke mogelijkheden van verbeelding van ieder van hen. Omdat er nu een poule van verschillende makers is, zal elke voorstelling een unieke samenstelling zijn.
Introductie manifest
Tijdens het Creative Access Lab in Haarlem afgelopen mei zijn de makers van De Vertelfabriek gedoken in de wereld van toegankelijk theater. In het programma van Toneelschuur producties en New Pack zijn zij in drieëneenhalve week aan het experimenteren geslagen met theaterervaringen met creatieve toegankelijkheid voor mensen met een beperking. Op de presentatieavond op 5 juni toonden de deelnemers hun vondsten. Dit was een mooie, volle avond van opnieuw naar theater te kijken en hoe dit een medium kan zijn voor iedereen.
Nikki Manuputty schreef aan de hand van interviews aangaande de 3,5 weken samen werken een manifest over hun ervaringen met toegankelijk theater. Zij presenteerde samen met Alicia Hoost aan het eind van de avond het manifest dat de ervaringen en vondsten samenvat. Ze spreken over de bewustwording van validisme, het belang van intersectionaliteit en representatie op en achter het toneel, een oproep voor betere tijdsafstemming op het kunnen van alle deelnemers en de wens voor kwaliteit en diepgang per productie.
HIER lees je de hele tekst.
Trainingsdagen
In studio 2 van jeugdtheater Hofplein ontmoeten een aantal bijzondere mensen elkaar. Artistiek team Petra en Nikki heeft hun best gedaan mensen te vinden die zowel zichtbaar als onzichtbaar een herkenningspunt kunnen bieden voor toekomstig publiek. Tijdens deze trainingsdagen staat de ontdekking en ontwikkeling van de speelstijl centraal. De Vertelfabriek is op zoek naar authenticiteit en een prikkelbewuste speelstijl die niet verveelt. De scènes die hun lichamen en lichaamstalen samen creëren, blijken boeiend: energie en verstilling wisselen elkaar af.
Pé is een maker met een clownsachtergrond, die onder andere voor de Cliniclowns heeft gewerkt. Sinds 2005 is hij als trainer verbonden aan een ziekenhuisclownsproject in Oezbekistan. Zijn ervaring van sensitief spel en goed contact maken met je publiek, vanuit die ervaring, lijken essentieel voor de ontwikkeling van de speelstijl en werkwijze van de Vertelfabriek. Met name het bewustzijn dat je op het terrein van de ander komt: “Je moet je publiek laten wennen aan jouw aanwezigheid, en daar mag de tijd voor genomen worden. Zo win je vertrouwen en kan er oprecht contact gemaakt worden. Het gaat hierbij niet om de uiterlijke vorm, maar om de authenticiteit van de speler.”
Dan heeft het team ook een aantal deelnemers gevonden voor de trainingsdagen die hopelijk kunnen bijdragen aan een inclusief beeld op het toneel. Kadi zit in een rolstoel en heeft zelf op het speciaal onderwijs gezeten. Zij (?) zegt zelf theater te hebben gemist tijdens haar ontwikkeling, en draagt nu graag bij aan het mede mogelijk maken van dit project: “Zodat er meer theater op het speciaal onderwijs komt.” Ze heeft een stille kracht en sterke uitstraling die op de vloer weten te prikkelen. Eric speelt sinds kort theater en vindt dat “het enorm bijdraagt aan mijn persoonlijke ontwikkeling en om er te mogen zijn zonder mij in te passen.” Hij weet ondanks zijn fysieke beperking en rolstoel de lach erin te brengen met zijn talige humor. Bij de Vertelfabriek leert hij over authentiek spelen en wil graag bijdragen in de ontwikkeling van deze speelstijl. Saartje kan door haar ziekte sinds een aantal jaar geen uitvoerend maker meer zijn. Ze heeft zich bij het Nationaal Toneel ingezet om NT onbeperkt bij Stichting Onbeperkt Genieten mede mogelijk te maken. “De bijzondere speelstijl bij de Vertelfabriek raakt enorm in de authenticiteit waardoor prikkelarm spel nu inzichtelijk wordt voor mij.” Ze staat heel erg achter om dit project verder te ontwikkelen en op scholen onder de aandacht te brengen.
De grootste ontdekking tijdens deze dagen was de focus op verwerkingstijd voor het publiek. Prikkelarm gaat niet over het uit de weg gaan van prikkels (zoals licht en geluid) maar over genoeg tijd krijgen om die prikkels te verwerken. Het draait dus om een balans vinden tussen prikkel inname en -verwerking. Deze ontwikkeling is deels gebaseerd op de persoonlijke ervaring van de deelnemers, Nikki en Petra zelf. Hun verdere onderzoek zal in de volgende blog verder worden belicht, als zij hun residentie bij Creative Access Lab van Toneelschuur Producties hebben afgerond.
De kracht van co-creatie
Het middaglicht valt naar binnen in studio 2. Hier zijn Petra Revet en Nikki Manuputty voor het eerst samen op de vloer. Bij hun ontmoeting op de LKCA Next Stop 2022 sloegen de vonken direct over en daarom zijn zij in oktober 2023 begonnen aan een nieuw project. Elke vrijdag kwamen ze online samen en groeiden in dezelfde richting, voorbij aan leeftijd, ervaring en het fysiek. Zo werd het vuurtje aangewakkerd dat onder de noemer Het Hart van de Zoeker in deze blogs gevolgd zal worden.
De Vertelfabriek wordt met deze ontmoeting een speelplaats waar creativiteit niet alleen wordt gedeeld, maar ook wordt gevoed door de verhalen, ervaringen en visies van anderen. Het is een viering van diversiteit, met gelijke kansen maar bovenal gelijkwaardige behandeling. Deze vorm kan benoemd worden als co-creatie, en staat nu centraal in de maakpraktijk van De Vertelfabriek.
In het heetst van het vuur worden inspirerende ideeën gesmeed en versmelten creatieve ingrediënten. Als gelijkwaardige deelnemers aan het creatieve proces dagen de kunstenaars elkaar uit om buiten de gebaande paden te treden, nieuwe perspectieven te ontdekken en frisse ideeën te omarmen. Zo werken zij samen tot een coherent geheel, dat meer wordt dan de som van de losse ingrediënten.
Co-creatie als maakpraktijk gaat in de kern over een gedeelde gelijkwaardigheid binnen een project. In het geval van De Vertelfabriek staan de behoeften en wensen van hun publiek centraal bij de conceptie van een voorstelling. Het publiek dat bij andere producties snel overprikkeld raakt, krijgt bij De Vertelfabriek een plek om te mogen genieten van theater. In de praktijk houdt deze methode in dat alle deelnemers een evenwaardige inbreng hebben in het proces, in kaders geleid door artistiek team Petra en Nikki. Zij zijn samen de katalysator voor een omgeving waar de deelnemers hun authenticiteit behouden terwijl er ook geëxperimenteerd mag worden met verschillende stijlen.
In hun zoektocht naar co-creëren hebben Nikki en Petra een bijzondere groep mensen bij elkaar gebracht, die samen in de weer gaan met het ontwikkelen van de speelstijl voor een uitdagende prikkelarme voorstelling. Hiervoor zijn zij langs geweest bij jeugdtheater Hofplein in Rotterdam, dit was een fijne ontmoeting. Het gebouw blijkt rolstoeltoegankelijk en Hofplein biedt verschillende programma’s aan voor het speciaal onderwijs (SBO, SO en VSO), een goede grond voor dit impactproject. De doelgroep is immers deze groep scholieren, en de deelnemers van de trainingsdagen zouden voor hen kunnen fungeren als voorbeeld en herkenning. Wij zullen jullie op de hoogte houden wat er gezocht en mogelijk gevonden zal worden op deze trainingsdagen. Tot slot mag er gevierd worden dat de aanvragen voor een productiesubsidie de deur uit zijn. Binnenkort hier meer informatie over!